Menu

Nawigacja

Treść strony

Historia

Góra Świętej Małgorzaty jest bardzo starą osadą zlokalizowaną wokół wysokiej góry. Pierwotnie była własnością książąt mazowieckich: Mieczysława, Bolesława, Henryka i Kazimierza, którzy w 1141 r. przekazali ją na wieczystą własność klasztorowi kanoników latareneńskich w Trzemesznie. Dowodzi tego przywilej Mieszka nadający kościołowi i miastu położonemu wokół tej góry niedaleko Łęczycy tytuł Świętej Małgorzaty.

Parafia w Górze Świętej Małgorzaty erygowana została przez arcybiskupa Jana Pełkę (XII w.) przy istniejącym już kościele pod wezwaniem Matki Bożej. Była to wówczas kaplica klasztorna, wystawiona na tutejszej górze przed 1141 rokiem jako ?oratorium?. Obecnie na szczycie malowniczego wzgórza stoi jednonawowy, murowany kościół.

kosciol_na_gorze_bŚwięta Małgorzata – patronka wsi była męczennicą, która w czasach starożytności podczas największego i najokrutniejszego prześladowania chrześcijan, nie wyparła się wiary w Jezusa Chrystusa. Bohaterska śmierć dziewicy nadała rozgłos jej imieniu. Święta męczennica dała początek 11 Świętym i 13 błogosławionym o tym samym imieniu. W kościele parafialnym znajduje się polichromia przedstawiająca legendę związaną z usypaniem góry przez Świętą Małgorzatę. Legenda głosi, że Święta Małgorzata wędrując przez świat, odwiedzała różne miejscowości, pukała do wszystkich drzwi. Nie zawsze jednak była chętnie przyjmowana przez ludzi. W wiosce, która przyjęła jako swą nazwę imię świętej, ludzie okazali się gościnni i życzliwie przyjęli świętą do swych domów. Chcą się odwdzięczyć mieszkańcom za gościnność Święta Małgorzata zebrała z pól kamienie i usypała z nich górę. Na tej górze wybudowano kościół i nazwano jej imieniem.

Kościół ten stoi do dnia dzisiejszego, a mieszkańcy tej wsi korzystają z opieki Św. Małgorzaty, pracowicie spędzając swój żywot, pomnażając swoje dochody.

 

Zabytki Gminy

krajobraz-139  Kościół pod wezwaniem Świętej Małgorzaty stoi na szczycie wzgórza skąd rozciąga się malowniczy widok na okolice. Kościół jest murowany, jednonawowy, zwrócony swym wielokątnym prezbiterium na wschód. Został wybudowany z funduszy kanoników latareneńskich z Trzemeszna przed rokiem 1250 w stylu romańskim. W ciągu wieków wielokrotnie był odnawiany, a ostatecznie został przebudowany w XV wieku. Fragmenty kościoła z tego wieku wykonane są z cegły gotyckiej, widoczne są nadal w części południowo-zachodniej.

tum_bJednym z najciekawszych miejsc Gminy Góra Świętej Małgorzaty jest Archikolegiata mieszcząca się w miejscowości Tum, konsekrowana była w 1161 r. U jej boku powstało Kolegium Kanoników Regularnych. W roku 1285 na odbytym tu synodzie podjęto ważną uchwałę dotyczącą tego, aby proboszczami i nauczycielami były wyłącznie osoby mówiące po polsku. W XIV i XV wieku Kolegiata odpierała napady Litwinów, Tatarów i Krzyżaków, jednak najbardziej ucierpiała w 1294 roku podczas napadu Litwinów, którzy zdobyli kościół i częściowo go spalili.

Archkolegiata w Tumie zbudowana z granitowej kostki w połowie XII wieku wraz z grodziskiem z VI wieku należy do jednych z najpiękniejszych i najbardziej znanych obiektów architektury sakralnej doby romańskiej w Polsce. Położona jest w odległości1,5 km od trasy A1 (Łódź-Gdańsk).

Charakterystyczne jest dla tej budowli trójwymiarowe wnętrze świątyni przedzielone pięcioma parami ostrołukowych filarów. Z okresu budowy świątyni zachowało się kilka detali, w tym najstarsze w Polsce malowidła ścienne i cenne rzeźby romańskie (portal ? rzeźba z ok. 1160 r. przedstawiająca Chrystusa na Majestacie i płyta nagrobna rycerza z przełomu XII i XIII wieku oraz resztki polichromii).

W latach 1949-1961 Archikolegiatę odbudowano po zniszczeniach wojennych przywracając jej pierwotny wygląd. Prace archeologiczne prowadzone we wnętrzu ujawniły fragmenty dawnego klasztoru benedyktynów z końca X wieku.

Archikolegiata w Tumie pod Łęczycą wyróżnia się monumentalną bryłą podkreślającą jej surowy romański charakter. Zachowany portal należy bezsprzecznie do najciekawszych tego rodzaju. Wnętrze kolegiaty posiada już cechy gotyckie.

W przeszłości świątynia służyła obok celów kultowych, także celom politycznym i obronnym. Obok Archikolegiaty w Tumie znajduje się ciekawy drewniany Kościół barokowy z 1761 roku.

kosciol_sw_mikolaja_bOkoło 800 m na północny wschód od kolegiaty zlokalizowany został cmentarz parafialny. W alei głównej zbudowano neoklasyczną kaplicę grobową rodziny Szamowskich, byłych właścicieli okolicznych dóbr. W alei tej znajdują się groby zasłużonych obywateli Tumu.

Interesującym zabytkiem jest drewniany Kościółek Św. Mikołaja zbudowany w 1761 r. znajdujący się w sąsiedztwie kolegiaty. Jest on konstrukcji zrębowej, oszalowany, posiada dwuspadowy dach pokryty gontem, z wieżyczką na sygnaturkę. Kościółek jest jednonawowy, zwrócony prezbiterium ku zachodowi. Posiada strop płaski, belka tęczową posiada napis fundacyjny i datę oraz krucyfiks barokowy. Ołtarz główny barokowy z XVII w. z obrazem Św. Mikołaja w typie ikony z początku XVII w. Dwa ołtarze boczne z obrazami Matki Boskiej Niepokalanej i Św. Andrzeja z XVII w. W kościele znajduje się kilka obrazów trumiennych z XVIII w.

Na terenie obecnej gminy Góra Św. Małgorzaty funkcjonowało do niedawna kilka zespołów dworsko-folwarcznych i parkowo-folwarcznych, wpisanych do rejestru zabytków. Obecnie większość z nich przeistoczyła się w ruiny. Wyjątek stanowi dawny zespół dworsko-folwarczny w Karsznicach. Majątek ten był do Powstania Styczniowego własnością rodziny Sosenkowskich. W 1948 r. we dworku osadzono Dom Starców, obecnie Dom Pomocy Społecznej dla osób upośledzonych. Zabudowania otaczał piękny park, obecnie jest on bardzo zaniedbany. W latach 1992 ? 1994 przeprowadzono kapitalny remont zachowując charakterystyczne elementy poprzedniego stylu. Obecnie Dom Pomocy Społecznej posiada dobre warunki do świadczenia pomocy ludziom specjalnej troski.

Inne ciekawe zabytki gminy Góra Św. Małgorzaty to m.in.:

Folwark w Bryskach, który był własnością laretańskich kanoników, w 1818 r nastąpiła kasacja i wówczas stał się on własnością rodziny Sosenkowskich, a po upadku Powstania Styczniowego ? Rosjanina, którego nazwisko nie jest znane. Pierwotnie budynek folwarku był szkołą zakonną. Po parcelacji tegoż majątku w roku 1926 umieszczono w nim szkołę rolniczą, która funkcjonowała do momentu wybuchu II wojny światowej. W czasie okupacji siedzibę miała tu organizacja hitlerowska, a po wojnie osadzono tu ośrodek zdrowia. Obecnie budynek zamieszkiwany jest przez miejscową ludność, a po pięknym niegdyś parku pozostały jedynie nieliczne okazy strych drzew.

Folwark w Nowym Gaju, to niegdyś piękny dworek z otaczającym go wokół parkiem krajobrazowym z końca XIX wieku. Do roku 1939 był on własnością prywatną, po zakończeniu wojny rozparcelowano go. We dworze w latach 50-tych utworzono Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną, która mieściła się do niedawna bo do 1998 r. Ostatnio pozostałą część majątku sprzedano osobie prywatnej.

Karczma w Mętlewie – to budynek należący do właściciela majątku w Leśmierzu, był on zbudowany z myślą przeznaczenia go na szkołę, która mieściła się tu do roku 1935. W latach 80-tych urządzono tu kawiarnię i stąd budynek został wpisany do rejestru zabytków jako karczma.

Gmina słynie z „uroczystości odpustowych” przypadających w Górze Św. Małgorzaty na dzień 13 lipca oraz w Tumie na Św. Aleksego również w lipcu, w najbliższą niedzielę po dniu jego imienin. Uroczystości te stają się nie tylko świętem parafian, ale także mieszkańców sąsiednich gmin. Bardzo uroczyście obchodzone są uroczystości Bożego Ciała z licznymi procesjami wiernych.

Góra Świętej Małgorzaty jest bardzo starą osadą zlokalizowaną wokół wysokiej góry. Pierwotnie była własnością książąt mazowieckich: Mieczysława, Bolesława, Henryka i Kazimierza, którzy w 1141 r. przekazali ją na wieczystą własność klasztorowi kanoników latareneńskich w Trzemesznie. Dowodzi tego przywilej Mieszka nadający kościołowi i miastu położonemu wokół tej góry niedaleko Łęczycy tytuł Świętej Małgorzaty.

Parafia w Górze Świętej Małgorzaty erygowana została przez arcybiskupa Jana Pełkę (XII w.) przy istniejącym już kościele pod wezwaniem Matki Bożej. Była to wówczas kaplica klasztorna, wystawiona na tutejszej górze przed 1141 rokiem jako ?oratorium?. Obecnie na szczycie malowniczego wzgórza stoi jednonawowy, murowany kościół.

kosciol_na_gorze_bŚwięta Małgorzata – patronka wsi była męczennicą, która w czasach starożytności podczas największego i najokrutniejszego prześladowania chrześcijan, nie wyparła się wiary w Jezusa Chrystusa. Bohaterska śmierć dziewicy nadała rozgłos jej imieniu. Święta męczennica dała początek 11 Świętym i 13 błogosławionym o tym samym imieniu. W kościele parafialnym znajduje się polichromia przedstawiająca legendę związaną z usypaniem góry przez Świętą Małgorzatę. Legenda głosi, że Święta Małgorzata wędrując przez świat, odwiedzała różne miejscowości, pukała do wszystkich drzwi. Nie zawsze jednak była chętnie przyjmowana przez ludzi. W wiosce, która przyjęła jako swą nazwę imię świętej, ludzie okazali się gościnni i życzliwie przyjęli świętą do swych domów. Chcą się odwdzięczyć mieszkańcom za gościnność Święta Małgorzata zebrała z pól kamienie i usypała z nich górę. Na tej górze wybudowano kościół i nazwano jej imieniem.

Kościół ten stoi do dnia dzisiejszego, a mieszkańcy tej wsi korzystają z opieki Św. Małgorzaty, pracowicie spędzając swój żywot, pomnażając swoje dochody.

 

Zabytki Gminy

krajobraz-139  Kościół pod wezwaniem Świętej Małgorzaty stoi na szczycie wzgórza skąd rozciąga się malowniczy widok na okolice. Kościół jest murowany, jednonawowy, zwrócony swym wielokątnym prezbiterium na wschód. Został wybudowany z funduszy kanoników latareneńskich z Trzemeszna przed rokiem 1250 w stylu romańskim. W ciągu wieków wielokrotnie był odnawiany, a ostatecznie został przebudowany w XV wieku. Fragmenty kościoła z tego wieku wykonane są z cegły gotyckiej, widoczne są nadal w części południowo-zachodniej.

tum_bJednym z najciekawszych miejsc Gminy Góra Świętej Małgorzaty jest Archikolegiata mieszcząca się w miejscowości Tum, konsekrowana była w 1161 r. U jej boku powstało Kolegium Kanoników Regularnych. W roku 1285 na odbytym tu synodzie podjęto ważną uchwałę dotyczącą tego, aby proboszczami i nauczycielami były wyłącznie osoby mówiące po polsku. W XIV i XV wieku Kolegiata odpierała napady Litwinów, Tatarów i Krzyżaków, jednak najbardziej ucierpiała w 1294 roku podczas napadu Litwinów, którzy zdobyli kościół i częściowo go spalili.

Archkolegiata w Tumie zbudowana z granitowej kostki w połowie XII wieku wraz z grodziskiem z VI wieku należy do jednych z najpiękniejszych i najbardziej znanych obiektów architektury sakralnej doby romańskiej w Polsce. Położona jest w odległości1,5 km od trasy A1 (Łódź-Gdańsk).

Charakterystyczne jest dla tej budowli trójwymiarowe wnętrze świątyni przedzielone pięcioma parami ostrołukowych filarów. Z okresu budowy świątyni zachowało się kilka detali, w tym najstarsze w Polsce malowidła ścienne i cenne rzeźby romańskie (portal ? rzeźba z ok. 1160 r. przedstawiająca Chrystusa na Majestacie i płyta nagrobna rycerza z przełomu XII i XIII wieku oraz resztki polichromii).

W latach 1949-1961 Archikolegiatę odbudowano po zniszczeniach wojennych przywracając jej pierwotny wygląd. Prace archeologiczne prowadzone we wnętrzu ujawniły fragmenty dawnego klasztoru benedyktynów z końca X wieku.

Archikolegiata w Tumie pod Łęczycą wyróżnia się monumentalną bryłą podkreślającą jej surowy romański charakter. Zachowany portal należy bezsprzecznie do najciekawszych tego rodzaju. Wnętrze kolegiaty posiada już cechy gotyckie.

W przeszłości świątynia służyła obok celów kultowych, także celom politycznym i obronnym. Obok Archikolegiaty w Tumie znajduje się ciekawy drewniany Kościół barokowy z 1761 roku.

kosciol_sw_mikolaja_bOkoło 800 m na północny wschód od kolegiaty zlokalizowany został cmentarz parafialny. W alei głównej zbudowano neoklasyczną kaplicę grobową rodziny Szamowskich, byłych właścicieli okolicznych dóbr. W alei tej znajdują się groby zasłużonych obywateli Tumu.

Interesującym zabytkiem jest drewniany Kościółek Św. Mikołaja zbudowany w 1761 r. znajdujący się w sąsiedztwie kolegiaty. Jest on konstrukcji zrębowej, oszalowany, posiada dwuspadowy dach pokryty gontem, z wieżyczką na sygnaturkę. Kościółek jest jednonawowy, zwrócony prezbiterium ku zachodowi. Posiada strop płaski, belka tęczową posiada napis fundacyjny i datę oraz krucyfiks barokowy. Ołtarz główny barokowy z XVII w. z obrazem Św. Mikołaja w typie ikony z początku XVII w. Dwa ołtarze boczne z obrazami Matki Boskiej Niepokalanej i Św. Andrzeja z XVII w. W kościele znajduje się kilka obrazów trumiennych z XVIII w.

Na terenie obecnej gminy Góra Św. Małgorzaty funkcjonowało do niedawna kilka zespołów dworsko-folwarcznych i parkowo-folwarcznych, wpisanych do rejestru zabytków. Obecnie większość z nich przeistoczyła się w ruiny. Wyjątek stanowi dawny zespół dworsko-folwarczny w Karsznicach. Majątek ten był do Powstania Styczniowego własnością rodziny Sosenkowskich. W 1948 r. we dworku osadzono Dom Starców, obecnie Dom Pomocy Społecznej dla osób upośledzonych. Zabudowania otaczał piękny park, obecnie jest on bardzo zaniedbany. W latach 1992 ? 1994 przeprowadzono kapitalny remont zachowując charakterystyczne elementy poprzedniego stylu. Obecnie Dom Pomocy Społecznej posiada dobre warunki do świadczenia pomocy ludziom specjalnej troski.

Inne ciekawe zabytki gminy Góra Św. Małgorzaty to m.in.:

Folwark w Bryskach, który był własnością laretańskich kanoników, w 1818 r nastąpiła kasacja i wówczas stał się on własnością rodziny Sosenkowskich, a po upadku Powstania Styczniowego ? Rosjanina, którego nazwisko nie jest znane. Pierwotnie budynek folwarku był szkołą zakonną. Po parcelacji tegoż majątku w roku 1926 umieszczono w nim szkołę rolniczą, która funkcjonowała do momentu wybuchu II wojny światowej. W czasie okupacji siedzibę miała tu organizacja hitlerowska, a po wojnie osadzono tu ośrodek zdrowia. Obecnie budynek zamieszkiwany jest przez miejscową ludność, a po pięknym niegdyś parku pozostały jedynie nieliczne okazy strych drzew.

Folwark w Nowym Gaju, to niegdyś piękny dworek z otaczającym go wokół parkiem krajobrazowym z końca XIX wieku. Do roku 1939 był on własnością prywatną, po zakończeniu wojny rozparcelowano go. We dworze w latach 50-tych utworzono Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną, która mieściła się do niedawna bo do 1998 r. Ostatnio pozostałą część majątku sprzedano osobie prywatnej.

Karczma w Mętlewie – to budynek należący do właściciela majątku w Leśmierzu, był on zbudowany z myślą przeznaczenia go na szkołę, która mieściła się tu do roku 1935. W latach 80-tych urządzono tu kawiarnię i stąd budynek został wpisany do rejestru zabytków jako karczma.

Gmina słynie z „uroczystości odpustowych” przypadających w Górze Św. Małgorzaty na dzień 13 lipca oraz w Tumie na Św. Aleksego również w lipcu, w najbliższą niedzielę po dniu jego imienin. Uroczystości te stają się nie tylko świętem parafian, ale także mieszkańców sąsiednich gmin. Bardzo uroczyście obchodzone są uroczystości Bożego Ciała z licznymi procesjami wiernych.

 

« wstecz

Stopka

Herb

Urząd Gminy Góra Świętej Małgorzaty

Góra Świętej Małgorzaty 44
99-122 Góra Świętej Małgorzaty

tel. +48 24 389 24 00
tel./fax +48 24 389 24 01
e-mail: sekretariat@goraswmalgorzaty.pl

NIP: 775-10-64-174
REGON: 000535379

 

[obiekt mapy] Urząd Gminy w Górze św. Małgorzaty